a. Thành phần và tác dụng:
Rau má còn gọi là rau má thìa. Người Trung Quốc gọi là tích huyết thảo, liên tiền thảo.
Cây rau má mọc bò, thân gầy, nhẵn, có rễ ở các mấu, lá hình tim tròn, có khía tai bèo, rộng 2-3cm. Cuống dài 3-5cm, phiến lá màu xanh sẫm, toàn cây khi tươi có mùi hăng, vị hơi đắng. Rau má mọc hoang ở khắp nơi, ven đường, bờ ruộng, góc vườn, bãi cỏ. ở miền Nam nước ta, rau má còn được trồng để làm rau ăn và nước giải khát. Rau má cũng mọc ở các nước Đông Nam Á, Trung Quốc, Ấn Độ…
Rau má giàu các khoáng chất như: kali, sắt, magie, kẽm, phot pho…Nhiều loại vitamin, trong đó đáng kể là vitamin A. Thành phần quan trọng của rau má là saponin triterpen kiểu nhân sâm như asiaticoid, thankunisid.
Theo Đông y, rau má vị ngọt mát, hơi đắng vào các kinh tâm, can, tỳ. Có tác dụng giải nhiệt, giải độc, chữa sốt, viêm gan, chảy máu cam, nôn ra máu, mụn nhọt, rôm sảy. Ngày dùng 30-40g rau má khô.
Rau má có tác dụng kích thích tổng hợp collagen và elastin giúp cho cơ, xương chắc khỏe, da mịn màng. Tăng sinh tế bào hạt giúp mau liền sẹo các vết bỏng, vết thương. Rau má còn có tác dụng chống lão hóa, giải độc gan, an thần, chống stress. Theo các nhà khoa học thuộc đại học Kasurba (Ấn Độ) dùng rau má rất tốt cho khỏe chậm phát triển trí tuệ, rau má có tác dụng tăng khả năng nhớ, tiếp thu, chỉ số thông minh.
b. Bài thuốc phối hợp:
– Viêm gan siêu vi cấp: Rau má khô 40g, mã đề 40g, hạ khô thảo 40g. Thổ phục linh 12g, nghệ vàng 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
– -Giải nhiệt, mát gan, chữa cảm nắng, cảm nóng: Rau má tươi, nhặt sạch tạp chất (500g), rửa sạch. Cho rau má vào tô, sao đó đổ nước sôi để nguội vào khuấy đều rồi vắt lấy nước (2 lần), tổng lượng nước vắt thu được khoảng 100ml. Thêm 10g muối ăn, 50g đường trắng vào nước vắt. Đun sôi 10 phút, để nguội vắt 1 quả chanh (35-40g cả vỏ) trộn đều. Mỗi lần uống 100ml.
Cải bó xôi
a. Thành phần và tác dụng:
Cải bó xôi là loại rau giàu dinh dưỡng, chứa nhiều protein, nhiều vitamin và khoáng chất. Cứ 500g cải bó xôi thì chứa 12,5g protein, tính về số lượng bằng hàm lượng 2 qủa trứng gà; 0,17g caroten, cao hơn cà rốt, hàm lượng vitamin C cao gấp đôi rau cải trắng, cứ 500g có 0.174g. Theo nghiên cứu, cải bó xôi rất thích hợp làm thức ăn cho trẻ nhỏ và người ốm, không có rau nào thay thế được. Vì trong đó có chứa protein hợp chất cacbon thủy hóa, vitamin A, B1, B2, C, D, K, P. Men chứa trong cải bó xôi có tác dụng tốt đối với việc tiết dịch của dạ dày và tụy. Những người bị bệnh cao huyết áp, thiếu máu, công năng ruột và dạ dày không bình thường, bệnh về đường hô hấp và bệnh về phổi ăn cái bó xôi rất tốt.
b. Bài thuốc phối hợp:
– Đại tiện táo bón, trĩ gây táo bón, thói quen táo bón, táo bón ở người già: Cải bó xôi 500g, rửa sạch, thái nhỏ, tiết lợn 250g, thái thành miếng cho đủ nước, đun thành canh, cho gia vị vừa ăn. Ăn hàng ngày hoặc cách một ngày một lần.
– Thiếu máu, dinh dưỡng kém: Cải bó xôi, số lượng không hạn chế, rửa sạch cho vào nước đun sôi, cho gừng sống và một ít muối, khi đã sôi đánh vào 2 quả trứng gà mỗi ngày ăn 2 lần, ăn liền trong 1 tháng.
– Quáng gà, chứng mắt khô: Cải bó xôi 250g, gan lợn 150g, cả hai đem xào chín ăn nhạt. Ngày ăn 1-2 lần.
– Bệnh tiểu đường loại nhẹ: rễ cải bó xôi 120g, màng mề gà khô 15g, sắc với nước uống vào buổi sáng và tối.
– Ăn không ngon thiếu tân dịch: nấu cháo gạo tẻ khi đã chín thì cho cải bó xôi vào ăn.
Lá lốt
a. Thành phần và tác dụng:
Lá lốt thuộc họ hồ tiêu, là loại cây mềm mọc hoang nơi ẩm thấp trong rừng núi và cũng được trồng ở nhiều nơi, lấy lá dùng làm gia vị và làm thuốc, lá hái quanh năm, có thể dùng thân, hoa, hay rễ. Trong lá lốt chứa nhiều tinh dầu, vị nồng, hơi cay, có công dụng ấm trung tiêu, ấm dạ dày giảm đau, chống phong hàn ở mức thấp, tay chân lạnh. Chữa nôn mửa do bị khí lạnh bụng đầy đau, nhức đầu, đau răng, mũi luôn luôn chảy nước, đại tiện lỏng ra nước, ra máu.
b. Bài thuốc phối hợp:
– Chữa đau nhức xương khớp: dùng 5-10g lá lốt phơi khô, hay 15-30g lá tươi, sắc với nước, chia 2-3 lần uống trong ngày.
– Lá lốt và rễ các cây bưởi bung, vòi voi, cỏ xước, tất cả đều dùng tươi thái mỏng, sao vàng, liều lượng bằng nhau (khoảng 15g khô mỗi loại) , sắc với 600ml nước, còn 200ml chia 3 lần uống trong ngày.
– Lá lốt 20g, thiên niên kiện 12g, gai tầm xoong 16g, tất cả sắc với 400ml, còn 100ml dùng uống trong ngày. Có thể dùng một trong các bài thuốc này, sắc uống liên tục 7-8 ngày sẽ có tác dụng tốt.
– Chữa bệnh phụ khoa (các viêm nhiễm ở vùng âm đạo, ngứa, ra khí hư): Lá lốt 50g, nghệ 40g, phèn chua 20g, đổ nước ngập lên mặt thuốc 2 đốt ngón tay, đun sôi, bớt lửa giữ cho sôi lăn tăn 10-15 phút, chắt lấy 1 bát, gạn lấy nước trong dùng rửa âm đạo. Phần còn lại tiếp tục đun sôi dùng để xông hơi âm đạo, có thể xông nhiều lần.
– Đổ mồ hôi nhiều ở tay chân: Dùng 30g lá lốt tươi cho vào 1 lít nước nấu sôi, cho thêm ít muối, để nguội dần dùng ngâm hai bàn tay, hai bàn chân thường xuyên trước khi đi ngủ tối.
– Kiết lỵ: Lấy 1 nắm nhỏ lá lốt, sắc với 300ml nước, dùng uống.
– Bệnh tổ đỉa ở bàn tay: Đồng bào Mường có kinh nghiệm lấy 1 nắm to lá lốt, rửa sạch, giã nát, vắt lấy 1 bát nước đặc, uống làm 1 lần. Còn bã cho vào nồi đun với 3 bát nước, , đun sôi vài lần rồi vớt bã để riêng. Khi nước âm ấm thì dùng rửa sạch tổ đỉa. Lau khô rồi lấy bã đắp lên, băng lại. Ngày 1-2 lần, liên tục trong 5-7 ngày là khỏi.
(Theo Suu Tam)
Mọi bài vở cộng tác và góp ý xin gửi về [email protected]
