Tuần trước, chúng ta đã nghe nói về nhiều cách thức khác nhau để khởi sự cư xử tử tế với mọi người. Đó chỉ là những ví dụ đơn cử, trong khi mỗi người chúng ta lại có thể áp dụng hàng trăm cách thức vào hoàn cảnh khác nhau tùy theo môi trường chúng ta đang sống.
Nhiều người trong chúng ta khi còn nhỏ đã học những câu cách ngôn chứa đựng vài điều không đúng sự thật. Một trong những câu này là “Gậy và đá có thể làm gãy xương bạn, nhưng lời nói không bao giờ có thể làm hại bạn.” Trên thực tế thì những lời lẽ tiêu cực, lên án có thể gây tổn thương đến cả đời. Tuần qua, chúng ta đã nghe câu chuyện về chiếc bàn của Molly và những lời chê bai của cha cô đã khiến cô bị tổn thương như thế nào. Những lời lẽ bạn nói trong gia đình và nơi bạn làm việc có gây dựng hay làm khó khăn hơn cho cuộc sống của người khác?
Nếu chúng ta sống một đời sống yêu thương chân thật, chúng ta sẽ nối kết những hành động tử tế với những lời nói tử tế. Một người cha đã nói với cô con gái tuổi thiếu niên của ông trong sự giận dữ, “Được rồi, con có thể tìm được việc. Giờ thì đừng nương nhờ ba nữa,” đã nói cách khẳng định, nhưng ông đã nói một cách thiếu ân hậu. Cô bé thiếu niên rời nhà ra đi cảm thấy xa lạ với cha mình. Người cha yêu thương có thể nói, “Con có thể tìm được việc, và ba mong con được hưởng một thời gian thoải mái. Ba yêu con, vì thế hãy thận trọng và chăm sóc chính mình con nhé.” Giọng nói và vẻ mặt của ông cũng quan trọng y như lời nói của ông vậy.
Chúng ta có thể thật dễ dàng để rơi vào những thói quen trêu chọc và hạ bệ người khác, đặc biệt là khi người kia là một thành viên trong gia đình. Đó là lý đó vì sao tôi yêu thích nghe lóm các lứa đôi nói với nhau những lời tử tế. Ngày hôm kia tôi nghe một người chồng tự trách mình về cái lần ông đã khóa cửa bỏ gia đình mình ở ngoài đường. “Chỉ có lần đó thôi, anh yêu ạ, và sau đó mọi sự đã ổn cả,” vợ anh nói rõ. Cô đã dùng một cơ hội để chỉ trích và biến nó thành một dịp tiện để khẳng định. Cách đây một thời gian tôi có tư vấn cho một phụ nữ tuổi trung niên có cha đã qua đời. Bà ta bảo tôi, “Ba Mẹ tôi đã làm nhục nhau trong suốt bốn mươi bảy năm. Tôi không bao giờ có thể hiểu được vì sao họ cứ sống chung với nhau.”
“Bà nghĩ là rất có thể họ sẽ nói năng khác đi nếu như họ đã kết hôn với một người nào khác chăng?” tôi hỏi. “Có lẽ là không,” bà nói, “bởi vì cả hai người đều cũng đã nói những lời lẽ tiêu cực với tôi. Và tôi nghĩ mình là một người con khá tốt. Tôi nghĩ họ chỉ là hai người tiêu cực tình cờ kết hôn với nhau.” Đáng buồn thay một số người chọn có một thái độ tiêu cực đối với cuộc sống và không nhận thức được rằng những lời nói không đẹp đẽ cũ tuôn tràn ra từ môi miệng họ hàng ngày cũng đã làm tổn thương những người chung quanh, ngay cả những người họ thương yêu!
Đừng bao giờ đánh giá thấp sức mạnh của những lời lẽ tử tế ân hậu để thay đổi đời sống của ai đó.
Những Lời Khẳng Định
Nhiều năm trước Nicky Cruz, một tay anh chị nghiện ma túy trên các đường phố của Thành Phố New York, đã đe dọa David Wilkerson, một thanh niên hứa nguyện dâng mình cho việc giúp đỡ những người như Nicky. “Anh tới gần tôi thì tôi sẽ giết anh,” Nicky cảnh cáo. “Anh có thể làm điều đó. Anh có thể chặt tôi ra cả ngàn mảnh nhỏ và bày ra trên đường phố thì mỗi mảnh đó vẫn sẽ yêu thương anh,” Wilkerson đáp1 Có ai ngạc nhiên là đã có lúc Nicky Cruz phó mặc sự sống mình trên hè phố nhưng hiện nay lại đang tạo một ảnh hưởng tích cực trên thế giới chăng? Người tử tế nhân hậu tìm kiếm cách thức để khẳng định người khác bằng lời nói của mình.
Người vợ nào cũng thích nghe câu: “Trông em xinh xắn trong bộ trang phục đó”
Người chồng nào mà không cảm thấy được khích lệ bởi những lời cám ơn như “Em cảm kích trước mọi điều anh làm để khiến cuộc sống em dễ dàng hơn”?
Người cộng sự nào sẽ không cảm thấy được gây dựng khi nghe một ông chủ nói “Cảm ơn anh đã làm việc vất vả cho đề án này. Tôi biết anh đã vượt xa hơn tiếng gọi của bổn phận”?
Những lời tử tế ân hậu khẳng định người ta là ai và những gì họ thực hiện.
Những Lời Hy Vọng
Tôi vừa mới tham dự một hội nghị do nhà tâm lý học John Trent làm diễn giả. Ông thuật câu chuyện của chính mình về việc lớn lên trong một gia đình thiếu vắng người cha. Ba ông là một người nghiện rượu và đã bỏ mẹ ông khi John còn trẻ. John và các anh em mình chất chứa nhiều sự tổn thương, giận dữ trong lòng và những điều này bộc lộ qua cách cư xử của họ. Hai anh em ông bị đuổi khỏi trường tiểu học vì hành vi sai trái của mình.
Khi ông là học sinh năm cuối bậc trung học, John không được điểm tốt cho bài thi học kỳ của mình. John nói, “Tôi đã nghĩ là bài làm này tốt. Tôi đã nỗ lực hết sức khi làm bài. Dĩ nhiên, tôi đã không khởi sự làm cho đến đêm trước khi hết hạn nộp bài, nhưng tôi đã cố gắng hết sức mình.”
Mẹ ông nhìn vào bài thi của ông với số điểm kém và nói, “Ồ, con đã không có phần ghi chú nào cả, và con đã bỏ sót bảng mục lục, nhưng bài này được viết thật tốt. Mẹ sẽ không ngạc nhiên nếu một ngày kia con sử dụng những lời lẽ của mình để giúp đỡ người khác.”2 John lớn lên và trở nên như điều mà mẹ ông đã khích lệ ông; ngày nay ông là một nhà văn nổi tiếng và viết nhiều sách hay. Những lời tử tế ân hậu nhìn thấy điều tốt nhất trong một người và công bố điều đó ra.
Những Lời Chân Thật
Những lời tử tế ân hậu không phải luôn là những lời tích cực. Tình yêu chân thật đối chất với người khác khi hành vi cư xử của họ tiêu cực, không gây dựng. Sonya, khi nói về bà ngoại của mình, cho tôi biết, “Bà yêu tôi vô điều kiện cả khi bà bảo tôi một điều nào đó tôi cần làm tốt hơn. Qua những lúc thăng trầm của tôi, bà luôn ủng hộ tôi. Bà cho tôi biết khi tôi sai trật nhưng không bao giờ thôi yêu thương tôi cả.” Khi chúng ta đối đầu với ai đó vì lợi ích của người kia trong một tinh thần mềm mại thì ngay cả sự đối đầu cũng có thể chứa đựng những lời lẽ tử tế ân hậu. Sự thách thức là nói ra lẽ thật và nói trong tình yêu thương.
Nói Trong Sự Tử Tế Ân Hậu
Chúng ta học tập nói những lời tử tế ân hậu như thế nào?
• Hãy ý thức tầm quan trọng của lời nói. Lời nói của bạn có sức mạnh đủ để đem đến sự sống hoặc sự chết. Một cách để làm tăng thêm ý thức của riêng bạn về lẽ thật này là lắng nghe lời nói của người khác. Thậm chí bạn có thể ghi lại những lời tử tế ân hậu bạn nghe từ người khác trong suốt cả ngày cũng như ghi âm lại những lời không tử tế hay ân hậu bạn nghe được. Đây có thể là một kinh nghiệm giúp bạn thấy được lẽ thật này.
• Hãy lắng nghe chính mình nói. Để biến điều này thành một thói quen, hãy hỏi chính mình sau mỗi lần trao đổi chuyện trò với một người khác, “Mình đã nói những lời tử tế nào và mình đã nói những lời không đẹp đẽ nào? Kế đó hãy trở lại và xin lỗi về những lời nói không đẹp đẽ mình đã nói ra. Bởi vì việc xin lỗi có thể khó khăn nên nó thường là một sự nhắc nhở tốt để thay đổi kiểu cách nói năng của chúng ta.
• Hãy thay thế những lời không đẹp bằng những lời tốt đẹp. Một nơi tốt để bắt đầu là trong nơi riêng tư. Khi bạn thấy mình đang nói những lời độc địa với các tài xế khác, tại sao lại không thay đổi lời lẽ của bạn? Thay vì nói, “Anh chàng ngu ngốc kia, anh sẽ tông chết người cho coi,” có lẽ bạn có thể nói, “Cầu mong anh về đến nhà an toàn chứ không gây thiệt hại cho chính mình hay một ai khác trước tiên.” Khi bạn chuyển những câu nói tiêu cực thành những câu nói tích cực trong nơi riêng tư, bạn rất có khả năng thực hiện điều đó nơi công cộng hơn.
• Hãy nhớ giá trị của mỗi người bạn gặp. Mỗi một người trong chúng ta có một vai trò độc đáo trong cuộc sống. Việc nhận lãnh và ban cho yêu thương là một phần của việc làm trọn vai trò này, ngay cho dù đôi lúc có người dường như không thể yêu được. Nếu bạn ghi nhớ rằng mỗi người quan trọng như thế nào thì bạn rất có khả năng nói những lời lẽ tử tế ân hậu hơn.
Kính thưa quý thính giả,
Người xưa thường nói, lời nói như mũi tên bắn đi, không thể lấy lại được nữa. Vậy chúng ta còn chần chờ gì nữa, mà không thay thế những lời nói thiếu ân hậu bằng những lời nói đây tình yêu thường và gây dựng người khác? Phải chăng lời chê bai chỉ trích thì dễ nói hơn là lời khen tặng và ân hậu? Khi lòng tử tế đã trở thành người bạn đồng hành của chúng ta, thì lời nói đây ân hậu và tình yêu thương cùng sẽ đi kèm theo.
Phát Thanh Hy Vọng xin tạm chia tay quý thính giả thân yêu tại đây. Chúng tôi ước mong được quý thính giả tiếp tục theo dõi tiết mục đọc sách của chúng tôi, để cùng chúng tôi khám phá những bí quyết tuyệt vời trong một đời sống yêu thương chan hòa. Chúng tôi xin kính chúc quý thính giả một cuối tuần thật nhiều bình an và niềm vui bên gia đình cùng bạn bè. Mong gặp lại quý thính giả vào tuần sau.
Mọi bài vở cộng tác và góp ý xin gửi về info@nguonhyvong.com
